Môi trường là một khái niệm quen thuộc, nhưng bạn đã thực sự hiểu rõ môi trường là gì và vai trò của nó đối với cuộc sống như thế nào chưa? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá chi tiết về môi trường và hiểu rõ hơn về lý do thực sự cần bảo vệ môi trường sống. Hãy cùng theo dõi các thông tin ngay sau đây cùng Alternō nhé!
1. Môi trường là gì?
Môi trường là tất cả các điều kiện tồn tại xung quanh để chúng ta và các sinh vật có thể sống, phát triển. Trong một phạm vi rộng hơn, môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên như nước, không khí, đất, sinh vật và yếu tố nhân tạo tác động đến sự sống như cơ sở hạ tầng, giao thông,…
Ngoài ra, môi trường còn bao gồm các khía cạnh hóa học, sinh học, vật lý và các yếu tố văn hóa, kinh tế xã hội mà con người tạo ra. Chính vì vậy, việc bảo vệ môi trường sống là điều quan trọng để cân bằng đa dạng sinh học và chất lượng cuộc sống cho mọi người.
Theo định nghĩa trong Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có viết rằng: “Môi trường bao gồm các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng đến đời sống, kinh tế, xã hội, sự tồn tại, phát triển của con người, sinh vật và tự nhiên”.
Tìm hiểu môi trường là gì?
2. Một số khái niệm liên quan đến môi trường
Sau khi hiểu rõ hơn môi trường là gì, dưới đây là một số khái niệm liên quan về môi trường:
2.1. Môi trường nhân tạo
Môi trường nhân tạo là kết quả của hoạt động do con người tạo ra như các khu đô thị, nhà cửa, giao thông, công trình, cơ sở hạ tầng, các khu công nghiệp, trung tâm thương mại,… Môi trường nhân tạo còn ảnh hưởng rất lớn đến môi trường tự nhiên, làm thay đổi cảnh quan, điều kiện, chất lượng cuộc sống của con người.
2.2. Môi trường tự nhiên
Môi trường tự nhiên bao gồm các yếu tố tự nhiên không phải do con người tạo ra. Các yếu tố này bao gồm nước, đất, không khí và sinh quyển như động vật, thực vật và các sinh vật khác. Môi trường tự nhiên còn chứa các yếu tố tự nhiên như thời tiết, khí hậu, địa hình và các các hệ sinh thái như rừng, biển, núi lửa,,..
Môi trường tự nhiên rất quan trọng bởi nó cung cấp nguồn tài nguyên cho sự sống và phát triển của con người, các hệ sinh thái. Nó còn có vai trò duy trì sự cân bằng sinh thái, hỗ trợ đa dạng sinh học. Tuy nhiên, môi trường tự nhiên hiện nay đang ngày càng bị ảnh hưởng, dẫn đến các hiện tượng ô nhiễm, biến đổi khí hậu.
Môi trường tự nhiên gồm không khí, nước, đất và sinh quyển
2.3. Môi trường xã hội
Môi trường xã hội gồm các yếu tố xã hội, kinh tế, văn hóa, giáo dục, chính trị,… Các yếu tố của môi trường xã hội ảnh hưởng đến đời sống, sức khỏe và một số vấn đề con người chẳng hạn như quy định pháp lý, bình đẳng, phát triển bền vững.
3. Vai trò của môi trường là gì?
Ở phần này, chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu rõ về vai trò của môi trường là gì. Chi tiết các vai trò quan trọng của môi trường đối với con người và sự tồn tại của hệ sinh thái như sau:
3.1. Môi trường là nguồn cung ứng tài nguyên cho con người
Môi trường là nguồn cung cấp tài nguyên cần thiết để duy trì cuộc sống. Các tài nguyên dưới đây là cơ sở cho mọi hoạt động sinh hoạt và sản xuất của con người:
- Rừng tự nhiên cung cấp gỗ, nước và bảo tồn tính đa dạng sinh học cũng như cải thiện môi trường của hệ sinh thái.
- Động vật và thực vật cung cấp lương thực, thực phẩm, dược liệu trực tiếp để phục vụ hoạt động của con người.
- Biển có chức năng cung cấp nước, hải sản, vui chơi giải trí cho con người.
- Các tài nguyên như không khí, nước, nhiệt độ, gió giúp duy trì các hoạt động trao đổi chất, cung cấp điện năng, sự sống của con người.
- Tài nguyên địa chất như dầu mỏ, đá, đất sét, khoáng sản khác được khai thác để dùng trong các hoạt động sản xuất, xây dựng và cung cấp năng lượng.
3.2. Môi trường là nơi chứa các phế thải của con người
Trong quá trình sinh sống, sản xuất của con người sẽ đào thải các chất rác thải vào môi trường. Các chất thải này dưới tác động của môi trường, vi sinh vật sẽ phân hủy và biến đổi từ phức tạp thành đơn giản. Vai trò của môi trường trong việc chứa các phế thải chi tiết như sau:
- Các chất thải hữu cơ có thể tự phân hủy tự nhiên bằng các vi sinh vật trong nước hoặc đất và chuyển thành CO2, nước hoặc các chất dinh dưỡng nuôi cây.
- Môi trường tự nhiên thực hiện các quy trình quan trọng như chu trình nước, chu trình carbon và nitơ, khử các chất độc, giúp duy trì sự cân bằng trong hệ sinh thái và hỗ trợ các hệ sinh thái hoạt động hiệu quả.
- Các hệ sinh thái tự nhiên như rừng, đại dương, đầm lầy đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa khí hậu toàn cầu bằng cách hấp thụ và phát tán khí carbon dioxide, điều chỉnh nhiệt độ và lượng mưa.
- Đất và nước có khả năng thanh lọc một số chất độc hại, giúp giảm bớt sự tác động lên môi trường sống.
Môi trường đóng vai trò là nơi chứa các chất thải của con người
3.3. Lưu trữ và cung cấp thông tin
Ngoài hai vai trò trên, vai trò lưu trữ và cung cấp thông tin của môi trường cũng rất quan trọng:
- Môi trường là nơi cung cấp dữ liệu, thông tin về đa dạng sinh học, vật chất và sinh vật, nguồn gốc lịch sử và phát triển văn hóa của con người.
- Môi trường cung cấp các chỉ thị không gian và tín hiệu, dự báo sớm các hiểm họa đối với con người và sinh vật trên trái đất như phản ứng sinh lý của cơ thể trước khi xảy ra các hiện tượng bão, mưa lớn, động đất,…
- Môi trường cung cấp và lưu giữ cho con người các nguồn gen, các hệ sinh thái tự nhiên và nhân tạo, các loài động thực vật, các cảnh quan thiên nhiên, truyền thống văn hóa tạo nền tảng cho sự sáng tạo và phát triển văn hóa.
4. Lý do chúng ta cần phải bảo vệ môi trường
Các vai trò quan trọng ở trên đã phần nào cho thấy sự cần thiết chung tay bảo vệ môi trường sống.
Hiện tượng Trái Đất đang nóng lên đã và đang tác động không nhỏ tới môi trường sống của con người. Hiện tượng này đã dẫn đến băng tan, mực nước biển tăng, xuất hiện nhiều cơn bão. Bên cạnh đó, nhiều loài động thực vật không kịp thích nghi với sự biến đổi môi trường sống, có thể dẫn đến tuyệt chủng, làm mất sự cân bằng sinh học.
Khi môi trường bị ô nhiễm, kéo theo chất lượng cuộc sống của con người cũng bị ảnh hưởng. Ô nhiễm không khí, đất, nước có thể là nguyên nhân dẫn đến vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe như bệnh hô hấp, ung thư, và các bệnh truyền nhiễm,… Chính vì vậy, chúng ta cần có hành động bảo vệ môi trường cũng chính là bảo vệ cuộc sống lành mạnh.
Bảo vệ môi trường không chỉ là trách nhiệm của từng cá nhân mà còn là nhiệm vụ của toàn xã hội và các quốc gia. Nó là điều kiện cần thiết để đảm bảo sức khỏe, sự bền vững và sự phát triển lâu dài của hành tinh và các thế hệ tương lai.
Lý do chính mà chúng ta cần bảo vệ môi trường
5. Một số quy định của pháp luật Việt Nam về môi trường
Việt Nam đã ban hành nhiều quy định pháp luật nhằm bảo vệ môi trường, cho thấy sự cam kết trong việc quản lý và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên cũng như ứng phó với các vấn đề môi trường. Tại Điều 5 Luật Bảo vệ môi trường 2020 đã quy định các nguyên tắc, chính sách bảo vệ môi trường tại Việt Nam như sau:
- Tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan, tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân tham gia thực hiện, kiểm tra, giám sát hoạt động bảo vệ môi trường.
- Tuyên truyền, giáo dục kết hợp với biện pháp hành chính, kinh tế và biện pháp khác để tăng cường việc tuân thủ pháp luật về bảo vệ môi trường, xây dựng văn hóa bảo vệ môi trường.
- Chú trọng bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường di sản thiên nhiên; khai thác, sử dụng hợp lý và tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên; phát triển năng lượng sạch và năng lượng tái tạo; phát triển hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường.
- Ưu tiên xử lý ô nhiễm môi trường, phục hồi hệ sinh thái tự nhiên bị suy thoái, chú trọng bảo vệ môi trường khu dân cư.
- Đa dạng hóa các nguồn vốn đầu tư cho bảo vệ môi trường; bố trí khoản chi riêng cho bảo vệ môi trường trong ngân sách nhà nước với tỷ lệ tăng dần theo khả năng của ngân sách nhà nước và yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ môi trường; ưu tiên nguồn kinh phí cho các nhiệm vụ trọng điểm về bảo vệ môi trường.
- Bảo đảm quyền lợi của tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân đóng góp cho hoạt động bảo vệ môi trường; ưu đãi, hỗ trợ hoạt động bảo vệ môi trường; thúc đẩy sản phẩm, dịch vụ thân thiện môi trường.
- Tăng cường nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ xử lý ô nhiễm, tái chế, xử lý chất thải; ưu tiên chuyển giao và áp dụng công nghệ tiên tiến, công nghệ cao, công nghệ thân thiện môi trường, kỹ thuật hiện có tốt nhất; tăng cường đào tạo nguồn nhân lực về bảo vệ môi trường.
- Tôn vinh, khen thưởng cơ quan, tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân có đóng góp tích cực trong hoạt động bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật.
- Mở rộng, tăng cường hội nhập, hợp tác quốc tế và thực hiện cam kết quốc tế về bảo vệ môi trường.
- Thực hiện sàng lọc dự án đầu tư theo tiêu chí về môi trường; áp dụng công cụ quản lý môi trường phù hợp theo từng giai đoạn của chiến lược, quy hoạch, chương trình và dự án đầu tư.
- Lồng ghép, thúc đẩy các mô hình kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh trong xây dựng và thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, đề án, dự án phát triển kinh tế – xã hội.
Ngoài ra còn có một số luật, nghị định và thông tư về bảo vệ môi trường như:
- Luật tài nguyên, môi trường biển và hải đảo năm 2015.
- Nghị định số 40/2019/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật bảo vệ môi trường.
- Nghị định số 45/2022/NĐ-CP được ban hành ngày 07/7/2022 về mức xử phạt vi phạm hành chính trong bảo vệ môi trường.
- Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017 đã dành riêng Chương 19 để quy định về Tội phạm môi trường.
- Thông tư 25/2019/TT-BTNMT hướng dẫn Nghị định 40/2019/NĐ-CP dịch vụ quan trắc môi trường.
Qua bài viết trên, hi vọng bạn đọc đã hiểu rõ hơn về môi trường là gì, các khái niệm môi trường và vai trò quan trọng của nó. Hãy cùng hành động và có trách nhiệm với bảo vệ môi trường để giữ gìn môi trường sống bền vững và phát triển hơn cùng nhau bạn nhé!
Thông tin liên hệ:
- Alternō : Tầng 6 & 7 Friendship Tower, 31 Lê Duẩn, Quận 1, TP.HCM
- Hotline: 0888 617 000
- Zalo: 0888 617 000
- Mail: vietnam@alterno.group
- Website: https://alterno.net
English
