Sấy lạnh và sấy thăng hoa là hai phương pháp sấy tiên tiến được ứng dụng rộng rãi trong chế biến thực phẩm, dược phẩm và công nghiệp. Mỗi phương pháp đều có những ưu nhược điểm riêng, nên nhiều người vẫn còn phân vân không biết nên chọn phương pháp nào thì phù hợp. Trong bài viết này, hãy cùng Alternō tìm hiểu chi tiết sự khác biệt giữa sấy lạnh và sấy nóng nhé!
1. Công nghệ sấy thực phẩm là gì?
Công nghệ sấy thực phẩm được chia thành hai loại là sấy khô bằng công nghệ hiện đại và sấy khô tự nhiên. Sấy khô tự nhiên là phương pháp sấy truyền thống bằng cách đưa thực phẩm ra ngoài ánh nắng mặt trời để làm khô. Còn sấy khô bằng công nghệ là sử dụng các thiết bị sấy hiện đại như máy sấy, lò sấy. Sấy khô bằng thiết bị hiện đại được chia thành nhiều loại công nghệ sấy khác nhau như sấy thăng hoa, sấy lạnh, sấy nhiệt,… Nhưng trong đó, hai phương pháp sấy lạnh và sấy thăng hoa được nhiều người quan tâm.
2. Tìm hiểu về sấy lạnh
Trước khi tìm ra được điểm khác biệt giữa sấy lạnh và sấy thăng hoa thì hãy cùng khám phá chi tiết bản chất của từng loại:
2.1. Khái niệm
Sấy lạnh là phương pháp sấy thực phẩm ở nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ thường (từ 20-60 độ C). Máy sấy lạnh có cấu tạo máy bơm nhiệt đặt trong hầm hoặc tủ sấy. Máy bơm nhiệt được thiết kế một đầu lạnh và một đầu nóng. Đầu nóng có chức năng cung cấp nhiệt lượng cho quá trình sấy còn đầu lạnh sẽ tách ẩm với gia nhiệt thấp cho không khí sấy.
2.2. Nguyên lý hoạt động
Sấy lạnh sử dụng luồng không khí nóng khô lưu thông tới các khay đựng sản phẩm bên trong buồng khí. Sau đó, luồng không khí này sẽ giảm xuống, đồng thời độ ẩm tăng lên. Không khí được làm lạnh ở dàn ngưng tụ và hơi ẩm trong không khí bị ngưng tụ tách ra làm cho không khí giảm về không. Lúc này, luồng không khí lạnh tiếp tục di chuyển đến buồng nóng để đốt nóng, nhiệt độ không khí cũng tăng dần.
Sau đó, chúng được dẫn vào trong buồng sấy có chứa các khay sản phẩm. Do có sự chênh lệch giữa áp suất riêng của hơi nước trong không khí với áp suất riêng của hơi nước trên bề mặt sản phẩm mà hơi nước sẽ tự bay hơi và làm khô sản phẩm. Quá trình này diễn ra tuần hoàn khép kín và liên tục mà thực phẩm vẫn giữ được chất lượng cao, mang lại giá trị kinh tế cho chủ cơ sở sản xuất.
3. Tìm hiểu về sấy thăng hoa
3.1. Khái niệm
Ngoài sấy lạnh thì sấy thăng hoa cũng đang là giải pháp ưu việt dẫn đầu trong tất cả phương pháp sấy. Hiện nay đã có nhiều doanh nghiệp, cơ sở chế biến thực phẩm mạnh dạn đầu tư vào công nghệ này.
Sấy thăng hoa là phương pháp sấy đặc biệt, còn được gọi là “làm khô lạnh”. Nguyên liệu được sấy khô thông qua quá trình thăng hoa của nước với áp suất và nhiệt độ thấp. Nước trong sản phẩm được đông lạnh chuyển thành đá và được loại bỏ ra ngoài sản phẩm bằng cách hoá hơi. Quá trình này diễn ra trong môi trường chân không.
Công nghệ sấy thăng hoa này không chỉ giúp bảo quản thực phẩm lâu dài mà không làm mất đi màu sắc, hương vị và các chất dinh dưỡng của chúng.
3.2. Nguyên lý hoạt động
Quá trình sấy thăng hoa trải qua 3 giai đoạn gồm giai đoạn cấp đông, sấy sơ cấp và sấy thứ cấp:
- Cấp đông: Sản phẩm được làm đông để chuyển dung môi trong sản phẩm sang thể rắn trong điều kiện nhiệt độ thấp khoảng -30 đến -40 độ C.
- Sấy sơ cấp: Bước sang giai đoạn này, các tinh thể nước đá trong sản phẩm sẽ thăng hoa dưới điều kiện áp suất thấp.
- Sấy thứ cấp: Lượng nước còn lại trong sản phẩm mà chưa đóng băng sẽ được thoát ra ngoài. Lúc này, độ ẩm của sản phẩm đầu vào chỉ còn khoảng 1 – 4% sau khi sấy xong.
4. Phân biệt sấy lạnh và sấy thăng hoa chi tiết
Sấy thăng hoa và sấy lạnh đều có thể sấy nhiều loại nông sản, thực phẩm, dược liệu khác nhau. Cả hai phương pháp này đều duy trì được hương vị tự nhiên, màu sắc cho sản phẩm sau khi sấy. Tuy nhiên, nó cũng có những điểm khác biệt riêng như sau:
| Đặc điểm | Sấy lạnh | Sấy thăng hoa |
| Quy mô sản xuất | Quy mô nhỏ và vừa | Phù hợp với quy mô vừa và lớn |
| Sử dụng nhiên liệu | Điện | Điện |
| Thời gian sấy | Thời gian sấy ngắn | Trải qua 3 giai đoạn nên tốn nhiều thời gian |
| Phạm vi nhiệt độ | Từ 3-80 độ C | Từ 40 -80 độ C |
| Cách hoạt động | Sử dụng nhiệt độ thấp với lưu thông không khí | Dùng hơi nóng để làm thăng hoa |
| Thân thiện với môi trường | Có | Có |
| Chi phí bảo dưỡng | Tuổi thọ bền, ít bị ăn mòn nên chi phí bảo dưỡng thấp | Dễ bị oxy hoá, gỉ sét nên tốn chi phí bảo dưỡng |
| Chi phí nhiên liệu | Do thời gian sấy ngắn nên chi phí nhiên liệu thấp | Chi phí cao bởi thời gian sấy lâu |
>> Đọc thêm khác biệt giữa sấy lạnh và sấy nóng là gì?
5. Nên sử dụng phương pháp sấy nào để hiệu quả
Sau khi phân tích ở trên thì chúng ta có thể thấy phương pháp sấy thăng hoa và sấy lạnh đều mang lại nhiều lợi ích cho người dùng. Để có thể lựa chọn phương pháp sấy phù hợp thì bạn nên xem xét mục đích và nhu cầu sử dụng. Nếu bạn chỉ cần các nguyên liệu khô và để bảo quản lâu dài thì nên chọn sấy lạnh bởi nó sẽ tiết kiệm chi phí đầu tư và bảo trì hơn.
Còn nếu bạn có nhu cầu sấy các nguyên liệu có giá trị kinh tế, dinh dưỡng cao như sầu riêng, kiwi, thảo dược (đông trùng hạ thảo, nấm linh chi,.. ) thì có thể cân nhắc sử dụng sấy thăng hoa để đảm bảo chất lượng nhất. Bên cạnh đó, nếu lượng nguyên liệu sấy trong 1 ngày ít, không yêu cầu quá nhiều thì bạn có thể lựa chọn loại máy sấy thăng hoa mini để tối ưu hoá chi phí.
>> Khám phá thêm các phương pháp sấy được ứng dụng phổ biến hiện nay.
Thông qua bài viết trên, hi vọng đã giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về sấy lạnh và sấy thăng hoa cũng như các điểm khác biệt của chúng để có thể đưa ra lựa chọn phù hợp. Nếu bạn đang quan tâm hay có nhu cầu lắp đặt máy sấy thì có thể liên hệ với Alternō qua số điện thoại 0888 617 000 để được hỗ trợ tư vấn thông tin chi tiết hơn nhé!
English
